Comirnaty (BioNTech/Pfizer)

Comirnaty er bóluefni til varnar COVID-19 hjá einstaklingum 5 ára og eldri.

Í bóluefninu er svokallað mRNA sem inniheldur leiðbeiningar fyrir framleiðslu gaddapróteina (e. spike proteins), en þau eru einkennandi fyrir veiruna sem veldur COVID-19 sjúkdómi (SARS-CoV-2). Comirnaty inniheldur ekki sjálfa veiruna og getur ekki valdið COVID-19.

Ítarlegar upplýsingar fyrir heilbrigðisstarfsfólk má finna í samantekt á eiginleikum lyfsins (SmPC).

Ítarlegar upplýsingar fyrir notendur má finna í fylgiseðli lyfsins.

Comirnaty er gefið tvisvar með þriggja vikna millibili og er því sprautað í vöðva, yfirleitt á upphandlegg. Fullorðnum og einstaklingum 12 ára og eldri er gefinn 30 míkrógramma skammtur í hvert skiptið, börnum á aldrinum 5-11 ára er gefinn 10 míkrógramma skammtur.

Hægt er að gefa verulega ónæmisbældum einstaklingum 5 ára og eldri viðbótarskammt að minnsta kosti 28 dögum eftir annan skammtinn.

Örvunarskammt má gefa einstaklingum 18 ára og eldri að minnsta kosti 6 mánuðum eftir seinni skammt

Frekari upplýsingar fyrir notendur má nálgast í fylgiseðli lyfsins og hjá heilbrigðisstarfsfólki.

Comirnaty undirbýr líkamann undir það að verjast COVID-19. Það inniheldur svokallað mRNA sem inniheldur leiðbeiningar fyrir framleiðslu gaddapróteina (e. spike proteins). Umrædd gaddaprótein eru líka á yfirborði SARS-CoV-2 veirunnar og eru henni nauðsynleg til að komast inn í frumur líkamans.

Þegar einstaklingum er gefið bóluefnið munu sumar frumur þeirra lesa mRNA leiðbeiningarnar og framleiða gaddaprótein tímabundið. Ónæmiskerfi viðkomandi lítur á þau sem framandi fyrirbæri og tekur til varna með því að framleiða mótefni og T-frumur (hvít blóðkorn) gegn þeim. Sú vörn mun síðar koma að gagni til að verja viðkomandi einstakling gegn SARS-CoV-2 veirunni, þar sem ónæmiskerfið kemur til með að þekkja gaddapróteinin og ráðast gegn þeim.

mRNA í bóluefninu verður ekki eftir í líkama þeirra sem eru bólusettir því það brotnar niður fljótlega eftir bólusetningu.

Comirnaty var prófað í afar stórri klínískri lyfjarannsókn sem sýndi að bóluefnið veitti vörn gegn COVID-19 hjá einstaklingum 12 ára og eldri.

Um 44.000 manns 16 ára og eldri tóku þátt í rannsókninni, þar af fékk helmingur bóluefnið en hinn helmingurinn lyfleysu. Þátttakendur í rannsókninni vissu ekki hvort þeir hefðu fengu bóluefnið eða lyfleysu.

Virkni Comirnaty var metin hjá meira en 36.000 manns 16 ára og eldri sem ekki höfðu sögu um COVID-19 (þ.m.t. einstaklingum yfir 75 ára). Fjöldi tilfella COVID-19 með einkennum var 95% minni hjá þeim sem fengu bóluefnið (8 tilfelli hjá 18.198 manns) en þeim sem fengu lyfleysu (162 tilfelli hjá 18.325 manns). Því má segja að virkni þess sé í rannsókninni hafi reynst vera 95%.

Virknin reyndist jafnframt um 95% hjá einstaklingum í mikilli áhættu á að fá alvarlegan COVID-19 sjúkdóm, þ.m.t. einstaklingum með astma, langvinnan lungnasjúkdóm, sykursýki, háan blóðþrýsting eða líkamsþyngdarstuðul (BMI) ≥30 kg/m².

Rannsóknin var síðar útvíkkuð með því að bæta við hana 2.260 börnum á aldrinum 12-15 ára. Niðurstöður hjá þeim hópi sýndu að ónæmissvar var áþekkt ónæmissvari einstaklinga á aldrinum 16-25 ára þegar horft var til magns mótefna gegn SARS-CoV-2 sem myndaðist. Virkni bóluefnisins var metin hjá u.þ.b. 2.000 börnum á aldrinum 12-15 ára sem sýndu engin merki um fyrri sýkingu. Börnin fengu ýmist bóluefni eða lyfleysu og vissu ekki hvort þau höfðu fengið. Ekkert þeirra 1.005 barna sem fengu bóluefni greindist með COVID-19 sjúkdóm samanborið við 16 börn í 978 manna hópi þeirra sem fengu lyfleysu. Þetta merkir að bóluefnið veitti 100% vörn gegn COVID-19 í þessari rannsókn. Hins vegar kann raunveruleg virkni að vera á bilinu 75-100%.

Önnur rannsókn sýndi að viðbótarskammtur af Comirnaty sem gefinn var líffæraþegum með verulega bælt ónæmiskerfi jók getu líkamans til að framleiða mótefni gegn SARS-CoV-2 veirunni.

Svipaðar niðurstöður komu fram hjá einstaklingum á aldrinum 18-55 ára með eðlilegt ónæmiskerfi þegar þeim var gefinn örvunarskammtur. Framleiðsla mótefna jókst hjá þessum einstaklingum.

Í klínískri lyfjarannsókn á börnum á aldrinum 5-11 ára þar sem þeim var gefinn lægri skammtur af Comirnaty eða 10 míkrógrömm kom fram svipað ónæmissvar(mælt með styrk mótefna gegn SARS-CoV-2) og sást hjá 16-25 ára þegar eldri einstaklingunum var gefinn hærri skammtur eða 30 míkrógrömm. Virkni bóluefnisins var könnuð hjá u.þ.b. 2.000 börnum sem fengu annað hvort bóluefnið eða lyfleysu. Í ljós kom að þrír einstaklingar af 1.305 sem fengu bóluefnið gegn COVID-19 smituðust, en 16 einstaklingar af 663 smituðust í lyfleysuhópnum. Þýðing þessara niðurstaðna er sú að bóluefnið er 90,7% virkt í vörn gegn COVID-19 með einkennum (þrátt fyrir að raunveruleg virkni gæti verið einhvers staðar á bilinu 67,7%-98,3%).

545 einstaklingar af þeim sem fengu Comirnaty í rannsókninni höfðu áður fengið COVID-19. Þeir einstaklingar fengu ekki fleiri aukaverkanir en aðrir þátttakendur.

Ekki reyndist nægjanlegt magn gagna í rannsókninni til að leggja mat á hversu vel Comirnaty virkaði fyrir þá sem áður höfðu fengið COVID-19.

Áhrif bólusetningar með Comirnaty á útbreiðslu SARS-CoV-2 í samfélaginu er ekki enn þekkt. Ekki er vitað í hveru miklum mæli bólusettir einstaklingar kunni að halda áfram að dreifa veirunni.

Það er ekki enn vitað hversu lengi vörnin af notkun Comirnaty varir. Fylgst verður með þeim sem bólusettir voru í rannsókninni í tvö ár til að safna frekari upplýsingum um endingu varnarinnar.

Notkun hjá börnum undir 5 ára aldri samræmist ekki markaðsleyfi lyfsins.

Ekki liggja fyrir miklar upplýsingar um notkun Comirnaty hjá ónæmisbældum einstaklingum (einstaklingum með veiklað ónæmiskerfi). Þrátt fyrir að ónæmissvar þeirra við bóluefninu kunni að vera minna er engin sérstök hætta fyrir þá einstaklinga að fá bólusetninguna. Þeir sem eru ónæmisbældir geta því fengið bólusetninguna, enda kann þeim að stafa meiri ógn af COVID-19 en mörgum öðrum einstaklingum.

Einstaklingum með verulega bælt ónæmiskerfi má gefa viðbótarskammt af Comirnaty, að minnsta kosti 28 dögum eftir seinni skammt.

Rannsóknir sem hafa verið gerðar á dýrum benda ekki til skaðlegra áhrifa á meðgöngu en gögn um notkun á meðgöngu eru afar takmörkuð. Þrátt fyrir að engar rannsóknir hafi verið framkvæmdar hjá konum með barn á brjósti er ekki búist við að notkun í þeim hópi feli í sér áhættu umfram aðra hópa.

Einstaklingar sem vita nú þegar að þeir eru með ofnæmi fyrir einhverju innihaldsefna Comirnaty (í kafla 6 í fylgiseðli) ættu ekki að fá bólusetningu með Comirnaty.

Ofnæmisviðbrögð hafa komið fram hjá einstaklingum sem fengið hafa Comirnaty. Mjög fá tilvik alvarlegs ofnæmisviðbragðs hafa verið tilkynnt eftir að bóluefnið fór í almenna notkun á heimsvísu. Því ætti að gefa Comirnaty undir nánu eftirliti þar sem aðgangur að viðeigandi læknisaðstoð er til staðar. Fái einstaklingar alvarlegt ofnæmisviðbragð við fyrri skammti Comirnaty ættu þeir ekki að fá seinni skammtinn.

Í meginrannsókninni á bóluefninu tóku einstaklingar af ólíku þjóðerni og kyni þátt. Virkni bóluefnisins (um 95%) reyndist sú sama hjá ólíkum kynjum og þjóðernishópum.

Algengustu aukaverkanir Comirnaty sem fram komu í meginrannsókninni voru venjulega vægar eða miðlungsmiklar og gengu til baka fáum dögum eftir bólusetningu. Þeirra á meðal voru verkur og bólga á stungustað, þreyta, höfuðverkur, vöðvaverkir, liðverkir, kuldahrollur, hiti og niðurgangur. Þessara aukaverkana varð vart hjá fleirum en 1 af hverjum 10 manns.

Roða á stungustað, ógleði og uppkasta varð vart hjá færri en 1 af hverjum 10 manns. Stækkaðir eitlar, vanlíðan, verkur í útlim þar sem bóluefnið var gefið, svefnleysi og ofnæmisviðbrögð (svo sem útbrot og kláði) reyndust sjaldgæfar aukaverkanir (komu fyrir hjá færri en 1 af hverjum 100 manns). Skammvinn lömun í annarri hlið andlitsins kom mjög sjaldan fram (færri en 1 af hverjum 1.000 manns).

Örfá tilvik hjartavöðvabólgu og Gollurshússbólgu hafa komið fram eftir bólusetningu með Comirnaty. Tilvik um mikla bólgu í bólusettum útlim hafa komið fram sem og tilvik um bólgu í andliti hjá einstaklingum sem hafa áður fengið húðfyllingarefni sprautað í húð. Einnig hafa komið fram örfá tilvik regnbogaroða (e. erythema multiforme) sem eru rauðir blettir á húð með dökkrauðri miðju og daufari rauðum hringjum umhverfis miðjuna.

Ofnæmisviðbrögð hafa komið fram hjá einstaklingum sem fengið hafa Comirnaty. Mjög fá tilvik alvarlegra ofnæmisviðbragða hafa verið tilkynnt eftir að bóluefnið fór í almenna notkun á heimsvísu. Því ætti að gefa Comirnaty undir nánu eftirliti þar sem aðgangur að viðeigandi læknisaðstoð er til staðar.

Comirnaty veitir mikla vörn gegn COVID-19 sem brýn þörf er á í yfirstandandi faraldri. Meginrannsóknin á bóluefninu sýndi fram á mikla virkni í öllum aldurshópum. Algengustu aukaverkanirnar voru venjulega vægar eða miðlungsmiklar og gengu til baka fáum dögum eftir bólusetningu.

Stofnunin mat bóluefnið þannig að ávinningur af notkun þess væri meiri en áhættan af henni og því mælti hún með útgáfu markaðsleyfis í Evrópusambandinu. Íslenska markaðsleyfið sem gefið hefur verið út byggir á markaðsleyfi Evrópusambandsins.

Markaðsleyfið fyrir Comirnaty er svokallað “skilyrt markaðsleyfi”. Það merkir að lyfjafyrirtækið skuldbindur sig til að senda frekari gögn um bóluefnið til Lyfjastofnunar Evrópu (sjá að neðan). Lyfjastofnun Evrópu mun meta allar nýjar upplýsingar sem fram koma og verða upplýsingar um lyfið uppfærðar eftir þörfum.

Þar sem um skilyrt markaðsleyfið fyrir Comirnaty er að ræða mun lyfjafyrirtækið halda áfram að senda yfirvöldum niðurstöður úr meginrannsókn lyfsins, sem mun standa yfir í tvö ár. Sú rannsókn, ásamt öðrum, mun veita upplýsingar um

• hversu lengi vörn bóluefnisins varir
• hversu vel það ver einstaklinga gegn alvarlegum COVID-19 sjúkdómi,
• hversu vel það ver ónæmisbælda einstaklinga
• hversu vel það ver þungaðar konur
• hvort það veiti vörn gegn einkennalausum tilfellum

Þar að auki munu lyfjayfirvöld í Evrópu standa að baki óháðum rannsóknum á bóluefnum gegn COVID-19 til að fá enn frekari upplýsingar um öryggi og virkni bóluefnisins hjá almenningi til lengri tíma.

Lyfjafyrirtækið mun jafnframt gera rannsóknir til að tryggja að lyfjafræðileg gæði bóluefnisins haldist þegar framleiðsla í hverri framleiðslulotu verður aukin enn frekar (e. scale-up).

Tilmæli og varúðarreglur fyrir heilbrigðisstarfsmenn má finna í samantekt á eiginleikum lyfsins (SmPC).

Tilmæli og varúðarreglur fyrir notendur má finna í fylgiseðli lyfsins.

Áætlun um áhættustjórnun (e. risk management plan) er til staðar en í henni eru mikilvægar upplýsingar um öryggi bóluefnisins, hvernig afla skuli frekari upplýsinga og lágmarka alla áhættu af notkun lyfsins.

Fylgst verður náið með öryggi bóluefnisins eins og kveður á um í áætlun ESB um vöktun öryggis bóluefna gegn COVID-19. Er það gert til að tryggja að nýjum öryggisupplýsingum sé safnað saman hratt og þær greindar. Fyrirtækið sem markaðssetur Comirnaty mun senda lyfjayfirvöldum mánaðarlega öryggisskýrslu.

Eins og gildir fyrir öll lyf er farið yfir gögn sem tengjast notkun Comirnaty í sífellu. Tilkynningar um grun um aukaverkanir eru vandlega metnar og gripið verður til ráðstafana til að vernda notendur.

Lyfjastofnun veitti Comirnaty skilyrt markaðsleyfi 21. desember 2020. Byggir markaðsleyfið á markaðsleyfi framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, en leyfisveiting hennar byggir á meðmælum Lyfjastofnunar Evrópu. Bæði meðmælin og markaðsleyfi framkvæmdastjórnarnarinnar birtust 21. desember 2020.